<![CDATA[
Obszerny – ponad 400-stronicowy – projekt reformy prawa o nieletnich został przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Jak podkreśla w uzasadnieniu resort, projekt ten stanowi pierwszą udaną próbę kompleksowego uregulowania problematyki nieletnich, których zachowanie wymaga interwencji organów państwowych.
„Tak kompleksowej regulacji dotyczącej nieletnich nie było w Polsce od kilkudziesięciu lat. Poprzednie rządy kilkukrotnie podejmowały próbę opracowania tych przepisów, jednak bez powodzenia. Obowiązująca regulacja była przygotowywana jeszcze w czasie stanu wojennego, w związku z czym jest dużo kwestii niedostosowanych do obecnej rzeczywistości” – powiedział PAP wiceminister sprawiedliwość Michał Wójcik.
Rządowy projekt zakłada wprowadzenie nowego rodzaju środka wychowawczego w postaci ośrodków wychowawczo-adaptacyjnych, które podlegać będą nadzorowi resortu sprawiedliwości. Zgodnie z projektowaną zmianą do takiego ośrodka będą mogli trafić nieletni, którzy ukończyli 13 lat i popełnili czyn karalny, oraz uciekinierzy z młodzieżowych ośrodków wychowawczych.
Wiceminister Wójcik zwrócił uwagę, że w funkcjonujących obecnie młodzieżowych ośrodkach wychowawczych przebywają obok siebie nieletni o dużym i niewielkim stopniu demoralizacji. „Z kolei zakłady poprawcze to ośrodki poprawcze, w których są druty i strażnicy. Obecnie w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych znajdują się obok siebie nieletni o dużym i niewielkim stopniu demoralizacji. To nie jest dobre z punktu widzenia resocjalizacji” – ocenił.
„Dlatego stwierdziliśmy, że należy wprowadzić ośrodek, który będzie wpisywał się pomiędzy młodzieżowe ośrodki wychowawcze a poprawczaki. W ośrodku wychowawczo-adaptacyjnym będzie wzmocniona ochrona, ale nie będzie to poprawczak, gdzie występują zdecydowanie dalej idące rygory” – wskazał Wójcik. Jak dodał, docelowo w nowych ośrodkach znajdzie się około 500 nieletnich.
Zaznaczył przy tym, że w związku z wprowadzeniem nowego typu środka wychowawczego resort nie planuje likwidacji zakładów poprawczych. Nie wykluczył jednak możliwości przekształcenia części poprawczaków w ośrodki wychowawczo-adaptacyjne.
Proponowane przepisy przewidują również umożliwienie nieletnim matkom umieszczonym w młodzieżowych ośrodkach-wychowawczych, w ośrodkach wychowawczo-adaptacyjnych, w zakładach poprawczych i schroniskach przebywanie w nich wraz z dzieckiem. Ośrodki te będą zobowiązane do utworzenia specjalnych oddziałów przeznaczonych dla nieletnich matek z dziećmi. Co do zasady dziecko będzie mogło przebywać z nieletnią matką w tych oddziałach do ukończenia trzeciego roku życia.
„Obowiązujące regulacje nie pozwalają nieletnim matkom na przebywanie z dziećmi w ośrodkach wychowawczych i zakładach poprawczych. My chcemy im to umożliwić i tym samym zagwarantować konstytucyjną ochronę macierzyństwa i rodzicielstwa” – zaznaczył wiceminister wójcik.
Propozycja reformy poszerza też katalog przesłanek do wyznaczenia nieletniemu obrońcy z urzędu. Będzie on przysługiwał m.in. nieletniemu, który został umieszczony w zawodowej rodzinie zastępczej, młodzieżowym ośrodku wychowawczym, ośrodku wychowawczo-adaptacyjnym lub zakładzie leczniczym. Obrońcę z urzędu dostanie również nieletni podejrzany o popełnienie zbrodni. Ponadto o wyznaczenie obrońcy z urzędu będą mogli się zwrócić do sądu rodzice lub opiekunowie nieletniego.
„W każdym przypadku zastosowania wobec nieletniego środka tymczasowego związanego ze zmianą miejsca pobytu będzie mu przysługiwał obrońca z urzędu” – podkreślił Wójcik.
Rządowy projekt ustawy wprowadza również możliwość złożenia zażalenia na zatrzymanie, przeprowadzenie kontroli osobistej i użycie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego. Zażalenie na te czynności będzie przysługiwało nieletniemu, jego rodzicom i opiekunom.
Proponowane przepisy regulują także stosowanie wobec nieletnich środków tymczasowych. Projekt ustawy określa m.in. katalog środków tymczasowych, przesłanki ich stosowania oraz procedurę ich stosowania i przedłużania.
„W projekcie regulujemy całą procedurę dotyczącą stosowania i przedłużania środków tymczasowych dla nieletnich. Sąd rodzinny będzie musiał wydać postanowienie, w którym oznaczy okres pobytu nieletniego w danym ośrodku nie dłuższy niż trzy miesiące, który będzie przy tym podlegał zaskarżeniu. Niestety w Polsce ta kwestia nie jest uregulowana i tymczasowe środki izolacyjne są stosowane wobec nieletnich miesiącami” – wskazał Wójcik.
Projekt ustawy został przygotowany pod nadzorem b. wiceministra sprawiedliwości Michała Wosia i wiceministra Michała Wójcika. Proponowane przepisy będą teraz konsultowane.
Projektowana ustawa ma wejść w życie dziewięć miesięcy od ogłoszenia z wyjątkiem przepisów dotyczących ośrodków wychowawczo-adaptacyjnych, które wejdą w życie dzień po ich ogłoszeniu.