Sąd Najwyższy uznał, że prawo łaski może być stosowane wyłącznie wobec prawomocnie skazanych, a jego zastosowanie przed prawomocnym wyrokiem nie wywołuje skutków procesowych.
Rzecznik prezydenta Krzysztof Łapiński zaprezentował dziennikarzom w czwartek na konferencji prasowej zawierająca 13 nazwisk listę prawników, którzy wskazywali na możliwość stosowania prawa łaski w postaci indywidualnej abolicji, czyli przed prawomocnym skazaniem.
Łapiński zacytował opinię prof. Stanisława Stachowiaka, że skoro przepisy konstytucji nie wprowadzają ograniczeń, poza jednym – że prawo łaski nie stosuje się do osób skazanych przez Trybunał Stanu – prezydent może skorzystać z prawa łaski w każdej sprawie o przestępstwo, również przed prawomocnym skazaniem, a więc w postaci abolicji indywidualnej.
Wiceszef Kancelarii Prezydenta Paweł Mucha powiedział, że „od dawien dawna” w doktrynie prawa, wybitni polscy konstytucjonaliści wypowiadali się, że prawo łaski – będące prerogatywą głowy państwa – może także przybierać postać abolicji indywidualnej. „Przekazujemy państwu przykładowy wybór z literatury” – dodał.
Jak ocenił, „nie polega na prawdzie twierdzenie”, że prezydent nie może stosować prawa łaski, przed prawomocnym skazaniem. „13 wybitnych polskich prawników z różnych epok, w różnych latach, w komentarzach, w piśmiennictwie prawniczym, podkreśla, że oczywiście prawo łaski – przysługujące prezydentowi – może polegać także na stosowaniu prawa łaski w drodze abolicji indywidualnej” – powiedział wiceszef Kancelarii Prezydenta.
Łapiński powiedział, że jeśli do kogokolwiek można kierować jakiekolwiek pretensje, to do autorów obecnej konstytucji, którzy nie przewidzieli precyzyjnego zapisania uprawnienia prezydenta.
„Może dlatego też warto, aby w dyskusji konstytucyjnej pojawiło się też pytanie +czy jesteś za tym, aby prezydent miał prawo łaski na każdym etapie postępowania sądowego+, albo +prezydent miał prawo łaski, tylko po prawomocnym wyroku sądowym+. Wtedy sprawa byłaby być może oczywista” – dodał rzecznik prezydenta.
Łapiński stwierdził też, że „w obecnym stanie prawnym nie ma możliwości, żeby Sąd Najwyższy oceniał prerogatywy prezydenta”. Pytany, dlaczego Kancelaria Prezydenta nie wskazywała wcześniej na to, że Sąd Najwyższy nie może oceniać prerogatyw prezydenta, Łapiński powiedział, że prezydencka kancelaria nie chciała, aby jej komentarze wpływały na uchwały Sądu Najwyższego.