<![CDATA[
Skargę może złożyć każda osoba, organizacja pozarządowa lub grupa jednostek, która uważa, że zgodnie z Europejską Konwencją Praw Człowieka stała się ofiarą naruszenia praw.
Europejska Konwencja Praw Człowieka składa się z 14 protokołów dodatkowych. Jeżeli państwo nie jest stroną jednego albo więcej protokołów, wnioskodawca nie może w swojej skardze powoływać się na naruszenie przepisów w nich zawartych. Nasz kraj nie jest stroną protokołu nr 12 i 13.
Warto podkreślić, że Europejski Trybunał Praw Człowieka nie jest dodatkową instancją odwoławczą. Nie może on unieważnić lub uchylić wyroki wydane przez polskich sędziów.
Skargę do ETPC można oprzeć jedynie o zarzut naruszenia praw, które wymienione są w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka oraz protokołach dodatkowych. Konwencja m.in. mówi że:
każda osoba ma prawo do życia, jest to fundamentalne prawo człowiekakażda osoba ma prawo do rzetelnego procesu sądowego, przy czym oskarżanego uważa się za niewinnego do momentu uwodnienia mu winy zgodnie z ustawązakazuje tortury oraz nieludzkie lub poniżające traktowanie lub karanie osobyzakazuje niewolnictwa i przymusowej pracyzakazuje dyskryminacji z powodu pochodzenia narodowego, przekonań politycznych i innych przyczynżadna osoba nie może być karana bez podstawy prawnej
Jak należy wypełnić skargę?
Skarga składa się w jednym z urzędowych języków Rady Europy, tj. angielskim lub francuskim. Istnieje również możliwość złożenia skargi w języku urzędowym każdego państwa Unii Europejskiej. Formularz w języku polskim jest dostępny tutaj.
ETPC może odmówić rejestracji skargi, jeżeli w formularzu brakuje informacji albo nie zostały dołączone dokumenty, które potwierdzają informacje zawarte w skardze. Wypełniony formularz wraz z kopiami wszystkich dokumentów wysyłamy na adres:
The RegistrarEuropean Court of Human RightsCouncil of EuropeF-67075 Strasbourg cedex
ważne nie wysyłamy oryginały, tylko kopie. dokumenty nie zostaną zwrócone po wydaniu wyroku
Następnie skarga trafia do Biura Centralnego Trybunału. Zadaniem Biura jest przekazanie wysłanych dokumentów do wydziału prawnego, który jest odpowiedzialny za państwo, którego dotyczy skarga.
Po tym, jak skarga zostanie przekazana do wydziału prawnego, prawnik zajmie się jej rozpatrywaniem oraz nadaniem numeru. Później skarga zostaje przekazana jednemu z sędziów Trybunału.
ważne nadanie numeru sprawie nie oznacza jej zaakceptowanie przez ETPC
Jak wygląda rozpatrywanie skargi?
Skarga może być uznana za sprawę powtarzalną, czyli taką, w sprawie której Trybunał orzekał już wiele razy. Sprawami powtarzalnymi zajmuje się Komitet w składzie 3 sędziów.
Jeżeli skarga nie zostanie uznana za sprawę powtarzalną, wnioskiem zajmie się Izba, która składa się z 7 sędziów.
Trybunał rozpatruje skargi w kolejności chronologicznej, uwzględniając oczywiście pilny charakter sprawy. Nikt jednak nie wie, jak długo może potrwać rozpatrywanie formularza. O decyzji ETPC w sprawie przeprowadzenia rozprawy wnioskodawca zostanie poinformowany. Warto wiedzieć, że wszystkie rozprawy są transmitowane na stronie Trybunału.
przykład
W roku 1986 ETPC staną na stanowisku, że zapis w akcie urodzenia jest zapisem historycznym. Na tej postawie uznał, że władze nie mają obowiązku dostosowania aktu urodzenia do późniejszej zmiany płci (Rees v. Wielka Brytania).
W 1992 roku ETPC rozpatrywał sprawę o podobnym charakterze (B v. Francja), ale wydał inne orzeczenie. Sprawa dotyczyła Francuza, który zmienił płeć z męskiej na żeńską. Następnie, chcąc poślubić swego partnera wystąpił o stwierdzenie, że wbrew aktowi urodzenia jest kobietą. Władze krajowe odmówiły Francuzowi, ale ETPC uznał, że naruszono prawo skarżącej do poszanowania życia prywatnego, choć zmiana płci nastąpiła głównie w wyniku sztucznych zabiegów.
Wydanie wyroku
Postępowanie przed Trybunałem może zakończyć się odrzuceniem skargi, bowiem może zostać uznana za niedopuszczalną. W takim wypadku sprawa albo zostanie skreślona z listy spraw albo wszystkie dokumenty sprawy będą zniszczone.
ważne decyzja o odrzuceniu jest ostateczna i nie podlega zaskarżeniu
Jeżeli postępowanie kończy się wyrokiem, oznacza to, że ETPC uznaje, iż doszło do naruszenia praw człowieka. Po tym, jak wyrok staje się ostateczny, Trybunał przekazuje cały komplet dokumentów do Komitetu Ministrów Rady Europy. Organ ten zajmuje się nadzorowaniem wykonywania orzeczeń wydanych przez ETPC.
przykład
Kącki przeciwko Polsce (2017)
Sprawa dotyczyła tekstu o „seksaferze” w Samoobronie z 2006 roku, który ukazał się w „Gazecie Wyborczej”. Kącki zacytował w nim ekspertkę byłej partii Andrzeja Leppera – Annę Rutkowską. Kobieta opowiedziała mu o mechanizmach protekcji u europosła Marka Czarneckiego. Jak twierdziła, gdy dostała ofertę pracy od eurodeputowanego, odmówiła przyjęcia oferty. Posadę otrzymała córka Czarneckiego.
Polityk utrzymywał jednak, że nie ma córki i wytoczył dziennikarzowi sprawę o zniesławienie. Sąd w 2010 roku zadecydował o warunkowym umorzeniu sprawy, choć zarazem uznał winę dziennikarza i polecił mu wypłacenie 1000 zł na cele charytatywne.
Kącki na tym nie poprzestał i skierował sprawę do ETPC. Przekonywał, że polski sąd ingerował w jego prawo do wolności słowa. Jak dowodził, w wywiadzie prasowym znajdują się twierdzenia rozmówcy, nie dziennikarza. Trybunał przyznał Kąckiemu rację i uznał, że jego zachowanie nie było nierzetelne.
Polska ratyfikowała Europejską Konwencję Praw Człowieka 19 stycznia 1993 roku. Zgodnie z przepisami skargę można złożyć przeciwko tym działaniom, które nastąpiły po 30 kwietnia 1993 roku.