umowa darowiznyumowa dożywociatestament
Każda z powyższych form przekazania praw majątkowych ma nieco inne konsekwencje prawne. Podstawowa różnica jest taka, że darowizna i umowa dożywocia powodują, że obdarowany staje się właścicielem przekazanego mu
majątku w terminie określonym w umowie. W przypadku zaś testamentu
wszelkie rozstrzygnięcia majątkowe zapadają (po otwarciu spadku) dopiero
po śmierci spadkodawcy.
Nieruchomość: Podział albo współwłasność
Warto także pamiętać, że jeżeli do przepisania lub przekazania mamy
jednolitą nieruchomość (niepodzieloną prawnie, widniejącą w ewidencji
lub księdze wieczystej jako jedna) wówczas należy ją albo uprzednio podzielić na dwie odrębne,
albo przepisać nieruchomość jako współwłasność obdarowanych (np. dla
dwojga dzieci po 50 proc.). W przypadku przepisania na dzieci w formie
współwłasności konieczne może się okazać także późniejsze zniesienie współwłasności.
Wówczas każde z obdarowanych dzieci stanie się samodzielnym
właścicielem części nowej, już podzielnej nieruchomości (np. działki czy
domu).
Darowizna
Naturą i celem takiej umowy jest nieodpłatne przysporzenie
(wzbogacenie) po stronie obdarowanego (obdarowanych) kosztem majątku
darczyńcy (rodziców). Umowa darowizny uregulowana jest w art. 888-902
kodeksu cywilnego. Gdy przedmiotem takiej umowy jest nieruchomość,
wówczas wymaga to zachowania formy aktu notarialnego. Darczyńca musi się liczyć z następującymi kosztami u notariusza:
taksa notarialnapodatek VAT (23 proc.)opłata sądowa za wpis do księgi wieczystej wraz z wynagrodzeniem dla notariusza za przesłanie do sądu wniosku o dokonanie wpisupodatek od spadków i darowizn (jest pobierany, gdy np. darowizna obejmuje także synową lub zięcia)
Przykładowo, jeśli dom, mieszkanie lub działka ma wartość 400 tys.
złotych, wówczas taksa notarialna wraz z podatkiem VAT i opłatą sądową
za wpis do księgi wieczystej wyniesie ponad 3 000 zł. O precyzyjne
wyliczenie kosztów planowanej umowy warto wcześniej zapytać wybranego
notariusza.
Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną, jeżeli po
zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że wykonanie
darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania
odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla
ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Zgodnie z art. 897 kc, jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca
popadnie w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach
istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których
mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom
albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków
alimentacyjnych. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku
zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Ponadto arczyńca może odwołać
darowiznę nawet już wykonaną, jeżeli obdarowany dopuścił się względem
niego rażącej niewdzięczności (art. 898 kc).
Darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na piśmie. Należy jednak pamiętać, że rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie dwóch lat od jej wykonania.
Umowa dożywocia
Umowa dożywocia została uregulowana wart. 908-916 kodeksu cywilnego.
Jej kodeksowa definicja brzmi następująco (art. 908, par. 1 kc): „Jeżeli
w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał
się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien
on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać
mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu
odpowiednią pomoc
i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb
odpowiadający zwyczajom miejscowym”. Zatem, upraszczając, obdarowane
nieruchomością dziecko w przypadku takiej umowy jest zobowiązane do
określonych świadczeń na rzecz np. rodzica, który przepisał nań ową
nieruchomość.
Stronami umowy dożywocia mogą być tylko pełnoletnie osoby. Co istotne, umowa dożywocia nie jest traktowana jak darowizna. Ma to
znaczenie ze względu na fakt, że nie jest ona brana pod uwagę dla
potrzeb ustalania zachowku. Należy ją sporządzić w formie aktu
notarialnego.
Testament
Gdy spadkodawca nie zamierza zdawać się na przepisy spadkowe, a
szczególnie wtedy, gdy chce podzielić swój majątek inaczej, niż stanowią
reguły ustawowego dziedziczenia, ma do dyspozycji testament.
Własnoręczny zapis testamentowy, opatrzony podpisem i datą, a jeszcze
lepiej testament sporządzony w obecności notariusza, ułatwia też sądowe
przeprowadzenie spadku. Powinny o tym pamiętać wszystkie osoby myślące o
swoich spadkobiercach – jeśli chcą im zaoszczędzić niepotrzebnej
mitręgi, niech zawczasu sporządzą testament, w którym jasno i
jednoznacznie wyrażą swoją wolę. Jest ona potem trudna do podważenia.
Zdarza się, że członkowie najbliższej rodziny spadkodawcy, którym z
mocy prawa spadkowego należy się udział w spadku, zostaną w testamencie
pominięci. Na przykład spadkodawca wybiera sobie na jedynego
spadkobiercę wnuka, pomijając dzieci i małżonkę. Mają oni jednak prawo
do zachowku. Prawo to obejmuje zstępnych i małżonka, a także rodziców, o
ile spadkodawca nie miał dzieci. Prawo do zachowku nie obejmuje
rodzeństwa.
Co jeśli zmarły nie pozostawił testamentu? W razie braku
jakiegokolwiek wyrażenia swojej woli co do spraw majątkowych na wypadek
śmierci, dzieci oraz inni bliscy i dalsi krewni, zwani łącznie
spadkobiercami, będą mogli objąć części majątku zgodnie z przepisami
dziedziczenia ustawowego zapisanego w kodeksie cywilnym (art. 931-940
kc). Podstawową zasadą dziedziczenia ustawowego jest, że w pierwszej
kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego
małżonek (dziedziczą oni w częściach równych).
Przy czym część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna
czwarta całości spadku. Z kolei jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło
otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego
dzieciom w częściach równych.
Darowizna samochodu
Przekazanie samochodu na własność za darmo w kręgu najbliższej rodziny korzysta z przywileju zwolnienia z podatku pod warunkiem zgłoszenia takiej darowizny w ciągu 6 miesięcy do urzędu skarbowego.
Oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże
umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli
przyrzeczone świadczenie
zostało spełnione. Zatem zwykła pisemna umowa pomiędzy darczyńcą a
obdarowanym także jest ważna, gdy samochód zostanie przekazany. W samej
umowie darowizny samochodu
darczyńca może zapisać także tzw. polecenie, czyli zobowiązać
obdarowanego do jakiegoś działania, np. zapłaty jakiejś kwoty innej
osobie. Obdarowany może odmówić wypełnienia polecenia, jeżeli jest to
usprawiedliwione wskutek istotnej zmiany stosunków.
Zgodnie z
kodeksem cywilnym jeżeli rzecz darowana – w tym przypadku samochód – ma
wady, darczyńca obowiązany jest do naprawienia szkody, którą wyrządził
obdarowanemu przez to, że wiedząc o wadach nie zawiadomił go o nich w
czasie właściwym. Przepisu tego nie stosuje się, gdy obdarowany mógł z
łatwością wadę zauważyć.
Co powinna zawierać umowa darowizny auta?
Umowa darowizny auta powinna zawierać przynajmniej kilka podstawowych elementów:
określenie darczyńcyokreślenie osoby obdarowanejopis przedmiotu darowizny (marka samochodu, typ, model, numer rejestracyjny, rok produkcji, inne istotne)rynkową wartość przedmiotu darowiznyewentualne polecenie darczyńcy, które ma wykonać obdarowanydatę, miejscowość i podpisy darczyńcy oraz osoby obdarowanej
Czy darczyńca może się wycofać z podarowania auta? Tak. Darczyńca może odwołać darowiznę jeszcze niewykonaną,
jeżeli po zawarciu umowy jego stan majątkowy uległ takiej zmianie, że
wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego
utrzymania odpowiednio do jego usprawiedliwionych potrzeb albo bez
uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych.
Dodatkowo jeżeli po wykonaniu darowizny darczyńca popadnie w
niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze
wzbogacenia, dostarczać darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania
odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia
ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Obdarowany może
jednak zwolnić się od tego obowiązku zwracając darczyńcy wartość
wzbogacenia. Darczyńca może odwołać darowiznę nawet już wykonaną,
jeżeli obdarowany dopuścił się względem niego rażącej niewdzięczności.
Odwołanie darowizny następuje przez oświadczenie złożone obdarowanemu na
piśmie. Rozwiązania umowy darowizny nie można żądać po upływie dwóch
lat od jej wykonania.
Podatek od darowizny
Zasadą jest, że wszelkie darowizny należy rozpatrywać pod kątem przepisów ustawy
o podatku od spadków i darowizn. Podatek od darowizn zawiera jednak
pewne zwolnienie, z którego mogą skorzystać osoby z najbliższego kręgu
rodziny. Jeżeli bowiem samochód darowany jest małżonkowi, zstępnym
(dziecku, wnukowi), wstępnym (dziadkom), pasierbowi, rodzeństwu,
ojczymowi lub macosze – wówczas podatku się nie płaci (niezależnie od wartości auta),
ale pod warunkiem, że dokonanie darowizny zostanie przez obdarowanego
zgłoszone do miejscowo właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6
miesięcy. Zgłoszenia darowizny dokonuje się na formularzu SD-Z2. Brak zgłoszenia w tym terminie powoduje, że podatek
będzie trzeba zapłacić według zasad przewidzianych dla I grupy
podatkowej, gdzie tylko rzeczy o wartości do 9 637 zł są zwolnione z
podatku (za auto o większej wartości trzeba zapłacić podatek). Zgodnie z
ustawą do I grupy podatkowej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci,
wnuki), wstępnych (dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową,
rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów.
Z kolei do II grupy podatkowej w przypadku darowizn zalicza się
zstępnych (dzieci) rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i
małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków,
małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych. W tym
kręgu podatek nie jest naliczany od darowizny auta do wartości 7 276 zł.
Powyżej tej kwoty w kręgu osób z II grupy podatkowej naliczany jest
podatek od darowizn i konieczne jest zgłoszenie przez obdarowanego faktu
nabycia auta na formularzu SD-Z2 w miejscowo właściwym urzędzie
skarbowym.