<![CDATA[
„Wpadnięcie w niemożliwe lub trudne do spłacenia długi nie powinno spychać człowieka na margines społeczny i z dnia na dzień pozbawiać go wszystkiego” – podkreślono w komunikacie MS. Jak dodano, w związku z tym nowelizacja zawiera „rozwiązania, które pozwolą takim osobom bezpiecznie wyjść z zadłużenia i odbudować normalne życie, bez wiecznego strachu przed komornikiem”.
Upadłość konsumencka jest postępowaniem sądowym przewidzianym dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli konsumentów, którzy stali się niewypłacalni. Niewypłacalność to stan, w którym dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, np.: nie ma pieniędzy na zakup środków codziennego użytku oraz spłatę pożyczki. Upadłość konsumencka ma dwie zasadnicze funkcje: oddłużenie niewypłacalnego konsumenta – umorzenie całości lub części długów oraz windykację – odzyskanie należności przez wierzycieli.
Jak wynika z danych MS, w 2018 r. ogłoszono 6 tys. 552 upadłości konsumenckie, przy 12 tys. 719 złożonych wnioskach; w 2017 r. ogłoszono 5 tys. 470 upadłości konsumenckich, przy 11 tys. 120 złożonych wnioskach, zaś w 2016 r. ogłoszono 4 tys. 447 upadłości konsumenckich, przy 8 tys. 694 złożonych wnioskach.
Tymczasem – jak przekazano w komunikacie – „w Kanadzie, porównywalnej z Polską pod względem liczby ludności, rocznie przeprowadza się ok. 130 tys. postępowań związanych z niewypłacalnością konsumentów, w USA – ponad 700 tys., we Francji – ok. 200 tys., w Anglii i Walii – ok. 90 tys., a w Niemczech – ok. 80 tys.”.
Dlatego w nowelizacji zawarto szereg zmian. „Osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej, będą mogły wystąpić o ogłoszenie upadłości w uproszczonej procedurze, tj. bez wyznaczania sędziego-komisarza. Rozwiązanie to pozwoli odciążyć administrację sądową od obsługi najprostszych spraw dotyczących upadłości konsumenckiej. Dzięki temu sądy będą mogły się skupić na bardziej złożonych sprawach związanych z restrukturyzacją i upadłością przedsiębiorców” – informowano. Jednocześnie ustawa przewiduje możliwość pełnienia funkcji sędziego-komisarza przez referendarzy sądowych.
Przewidziano też możliwość zawierania przez dłużników układów z wierzycielami, z ograniczonym do minimum udziałem sądu, pod kierunkiem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie jednocześnie czuwał nad wykonaniem tak zawartego układu.
Ponadto, aby usprawnić procedurę upadłościową, zrezygnowano z konieczności badania przez sąd – na etapie ogłaszania upadłości – zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności. Ewentualne niewłaściwe zachowania dłużnika będą badane dopiero na etapie ustalenia planu spłat, a zatem wtedy, gdy o zachowaniach dłużnika będą mogli wypowiedzieć się także wierzyciele i wtedy podejmowana będzie decyzja, czy możliwa jest odmowa oddłużenia.
Możliwość odmowy oddłużenia ograniczono do sytuacji celowego działania nakierowanego na trwonienie majątku, a więc prowadzącego do oczywistego i wynikającego ze złej woli pokrzywdzenia wierzycieli i dłużnika. Ustalenie innych istotnych uchybień w zachowaniach dłużnika nie będzie wyłączało oddłużenia, będzie natomiast powodować wydłużenie planu spłaty wierzycieli do 7 lat, w miejsce maksymalnie 3 lat spłaty dla rzetelnego dłużnika.
„Kolejna istotna zmiana, to rozszerzenie na przedsiębiorców, będących osobami fizycznymi, ochrony przed bezdomnością na równych zasadach z konsumentami. (…) Dziś dłużnik, któremu zlicytowano dom lub mieszkanie, nie ma ochrony, jeśli ogłoszono jego upadłość jako przedsiębiorcy i po eksmisji grozi mu bezdomność” – wskazywało MS. Po zmianie „z sumy ze sprzedaży domu lub mieszkania wydzielana będzie kwota, która będzie odpowiadała przeciętnemu czynszowi za najem w tej samej miejscowości, za którą dłużnik przez dwa lata będzie mógł wynajmować mieszkanie”.
Zaproponowano także, aby zgłoszenia wierzytelności były składane bezpośrednio doradcy restrukturyzacyjnemu, pełniącemu funkcję syndyka.
Bez zmian pozostają zaś rodzaje zobowiązań niepodlegające umorzeniu, np. o charakterze alimentacyjnym, naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa oraz wynikające z rent w ramach odszkodowań za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci.
Sejm przyjął tę nowelizację w drugiej połowie lipca. Na początku sierpnia Senat wprowadził do niej redakcyjne poprawki, które zostały zaakceptowane przez Sejm 30 sierpnia. Prezydent podpisał nowelę w ubiegły piątek 6 września.
Nowe rozwiązania w większości miałyby obowiązywać po pół roku od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, z wyjątkiem niektórych zmian, które wejdą w życie odpowiednio po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z dniem 1 stycznia 2020 r. lub z dniem 1 grudnia 2020 r.
Upadłość konsumencka została wprowadzona do polskiego prawa w 2009 r. Wcześniejsza modyfikująca ją nowelizacja, weszła w życie 31 grudnia 2014 r. Tamte przepisy po raz pierwszy złagodziły rygory ogłoszenia upadłości konsumenckiej.